Το δημοτικό τραγούδι

Το δημοτικό τραγούδι

Αποτύπωση της ιδιοπροσωπίας του νεώτερου Ελληνισμού

Μπο­ρού­με να κά­νου­με πολ­λές πι­κρές πα­ρα­τη­ρή­σεις πά­νω στην ά­βυσ­σο που μπο­ρεί κά­πο­τε να χω­ρί­σει τους μορ­φω­μέ­νους και τους καλ­λι­ερ­γη­μέ­νους α­πό τη φω­νή της ζω­ής, ό­ταν σκε­φτού­με πως για πολ­λούς αι­ώ­νες ο μό­νος πραγ­μα­τι­κός ποι­η­τής που έ­χει το Γέ­νος εί­ναι ο α­νώ­νυ­μος και α­ναλ­φά­βη­τος λα­ός… Και το πιο πα­ρά­ξε­νο εί­ναι ό­τι αυ­τοί οι α­γράμ­μα­τοι συ­νε­χί­ζουν πο­λύ πιο πι­στά το αρ­χαί­ο ελ­λη­νι­κό πνεύ­μα α­πό την α­πέ­ραν­τη ρη­το­ρεί­α των κα­θα­ρο­λό­γων που, κα­θώς εί­πα, δεν εί­ναι τί­πο­τα άλ­λο πα­ρά έ­να α­κα­τά­λυ­το φί­μω­τρο.

Γι­ώρ­γος Σε­φέ­ρης, Κω­στής Πα­λα­μάς, 1943

Κυκλοφόρησε πρόσφατα, από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις, το νέο βιβλίο του συγγραφέα Γιώργου Καραμπελιά, με τίτλο Το δημοτικό τραγούδι – Αποτύπωση της ιδιοπροσωπίας του νεώτερου Ελληνισμού. Όσοι έχετε ολοκληρώσει το διάβασμα του τέταρτου μνημονίου και θέλετε για τις διακοπές ένα ανάγνωσμα πιο… αισιόδοξο, σπεύσατε στο πλησιέστερο βιβλιοπωλείο! Από τα ακριτικά άσματα της Καππαδοκίας μέχρι τα κλέφτικα και τα τραγούδια του ’21, από τα ερωτικά τραγούδια μέχρι τα μοιρολόγια και τα τραγούδια του Χάρου, από τα παλαιότερα δημοτικά, που χάνονται στην εποχή τυο Βυζαντίου μέχρι τη σύγχρονη παραγωγή, τις κρητικές μαντινάδες και τους ποιητάρηδες της Κύπρου. Τέλος, το βιβλίο έχει πλούσια εικονογράφηση, από τον συντάκτη της «Ψωροκώσταινας» Νικόλα Δημητριάδη. Μην το χάσετε!

Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου:

Το δημοτικό τραγούδι, σε αντίθεση με πολλές τρέχουσες «απομυθοποιητικές» θεωρίες, που επιθυμούν να το αντιμετωπίσουν ως «ένα μόνο τραγούδι», είναι εν τέλει το βίωμα του ελληνικού λαού ως προς τη θέση του στον κόσμο. Aποδίδει, με τον πιο ολοκληρωμένο τρόπο, τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής ιδεολογίας, το «συναμφότερο» του εθνικού μας χαρακτήρα. Ενός χαρακτήρα που έχει διαμορφωθεί σε μια πορεία χιλιάδων χρόνων, μέσα από περιπέτειες, μεταπτώσεις και αλλαγές, που δεν έχει ίσως γνωρίσει κανένας άλλος ιστορικός λαός: από το ζενίθ της κλασικής αρχαιότητας και της φιλοσοφίας, στη διαμόρφωση ενός οικουμενικού πολιτισμού –με τον Αλέξανδρο, τον χριστιανισμό και το Βυζάντιο–, στην κατάρρευση των Αλώσεων, στην αναγέννηση του ’21, στο ναδίρ της σημερινής παρακμής. Γι’ αυτό και ο εθνικός χαρακτήρας των Ελλήνων συγκροτείται από επάλληλες και ενίοτε ανταγωνιστικές ιστορικές και πολιτισμικές επιστρώσεις, συνιστώντας μία κατ’ εξοχήν ενότητα αντιθέτων – ένα καλειδοσκόπιο τεράστιας κλίμακας, που αποτυπώνεται προνομιακά σε εκείνα τα πνευματικά έργα που αποτελούν το κοινό κτήμα ολόκληρου του λαού.

Το γεγονός πως σήμερα, σε μια εποχή καθολικής παρακμής του ελληνισμού, αυξάνεται το ενδιαφέρον για το δημοτικό τραγούδι, από ένα αυξανόμενο τμήμα των νέων, ενώ πολλαπλασιάζονται και οι σχετικές μελέτες, εκτός από τη διαχρονική αξία του, καταδεικνύει πως, όταν ένας πολιτισμός, αγγίζει κυριολεκτικά τα όρια της επιβίωσής του, τότε εγκύπτει στα βαθύτερα στρώματα της ταυτότητάς του, για να βρει ίσως και τη δύναμη μιας νέας ανάτασης.

«Ψ»