Σκελετοί στη ντουλάπα
Οι Γερμανοί και το αεροδρόμιο του Ελληνικού
του Αλέξη Καζαντζίδη
Καλός Κολαούζος, λένε, είναι αυτός ο οποίος σου δείχνει τον καλύτερο δρόμο από όπου θα μπορούσε να πας. Mέσα στην καταιγίδα δηλώσεων και ειδήσεων, δεν μάθαμε ότι η Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία φιλοξένησε το Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα «Αρχαιολογικές Έρευνες και Μεγάλα Δημόσια Έργα». Μέσα σε ένα διήμερο ξεδιπλώθηκε το πλούσιο ανασκαφικό έργο που κατέγραψαν τα δέκα τελευταία χρόνια οι Εφορείες Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού στο πλαίσιο των μεγάλων δημόσιων έργων.
Και όμως, στον ίδιο τόπο, όλο το προηγούμενο διάστημα, τράβηξε τόσο πολύ την προσοχή το συναφές θέμα του Ελληνικού. Βαρεθήκαμε να ακούμε: Πάει μπρος ή πίσω η επένδυση, τι κάνει το ΚΑΣ (Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, ντε), τι λέει η κυβέρνηση και ο Λάτσης, τι πετάει, τι πατάει και πότε το ανακαλύψαμε.
Μέχρι και η σπουδαία γερμανική εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ), σε μία πολύ θυμωμένη ανταπόκρισή της από την Ελλάδα, είχε εκφράσει την αγανάκτησή της για το γεγονός ότι το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο της χώρας μας χαρακτήρισε αρχαιολογικού ενδιαφέροντος μερικές δεκάδες από τα χιλιάδες στρέμματα που έχουν πωληθεί σε «επενδυτές» για «αξιοποίηση». Στο άρθρο, εκτός από την καταγγελία κατά των αρχαιολόγων που αποφασίζουν έχοντας ως μόνο κριτήριο το ότι ανήκουν στον «χώρο της κρατικοδίαιτης γραφειοκρατίας» και ως εκ τούτου, συνωμοτούν «για να μπλοκάρουν την επένδυση στο Ελληνικό» υπήρχαν και άλλες καχύποπτες παρατηρήσεις. Όπως παρατήρησε το αγαπημένό των Γερμανών χρηματιστών φύλλο, «οι αρχαιολόγοι δεν ενόχλησαν κανέναν τα τελευταία 60 χρόνια, οπότε προσγειώνονταν και απογειώνονταν εκεί ασταμάτητα τα αεροπλάνα». Τώρα, επεσήμανε το ρεπορτάζ, που βρέθηκε «επενδυτής» αποφάσισαν να δράσουν.
Φυσικά το ίδιο μέσο ελάχιστα γνωρίζει για την ιστορία του αεροδρομίου του Ελληνικού. Και γι’ αυτό, μας «ξεστράβωσε» ο Καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας του ΑΠΘ, Γιώργος Μαργαρίτης. Η κατασκευή του αερολιμένα ανάγεται σε μια πολύ ευτυχισμένη περίοδο των ελληνο-γερμανικών σχέσεων, τότε που ο γερμανικός στρατός είχε… απελευθερώσει τη χώρα μας από τη βρετανική αποικιοκρατία και τους κομμουνιστές. Εκείνον, λοιπόν, τον ευτυχισμένο καιρό του 1941 οι Γερμανοί, στο πλαίσιο των αναπτυξιακών πρωτοβουλιών τους στην φτωχή μας χώρα αποφάσισαν να κατασκευάσουν ένα μεγάλο αεροδρόμιο στο Ελληνικό (λίγα χρόνια πριν, είχε προβλεφθεί για το έργο το Χασάνι Τριφλίκι). Απαλλοτρίωσαν με άκρως αποτελεσματικό τρόπο όσο χώρο ψρειάζονταν: Πολύ απλά η Λουφτβάφε (χιτλερικές Αεροπορικές Δυνάμεις) δήλωσε ότι της ανήκει, ούτε Συμβούλια της Επικρατείας, ούτε τίποτα! Έτσι, έστειλαν τους δύστυχους κατοίκους της περιοχής, αστέγους πλέον, στην επίσης ναζιστική κυβέρνηση της Ελληνικής Πολιτείας (Τσολάκογλου) για «αποζημιώσεις». Ολόκληρος οικισμός ισοπεδώθηκε για να γίνει το αεροδρόμιο.
Η κατασκευή ήταν μνημειώδης –όπως οι αναμενόμενες σήμερα «επενδύσεις»- και έδωσε δουλειά σε χιλιάδες ανθρώπους. Προσέφερε εργασία, όχι όμως και αμοιβές. Άλλοι από αυτούς ήταν αιχμάλωτοι, άλλοι «αγγαρεμένοι». Γενικώς, επρόκειτο για εργάτες που ευγνωμονούσαν το αφεντικό επειδή τους αφήνει να ζουν και δεν είχαν περισσότερες απαιτήσεις από αυτό. Σε εκείνους που οι Γερμανοί πληρώνανε, σημειώνει ο κ. Μαργαρίτης, το αντάλλαγμα ήταν ένα σχεδόν πλήρες σιτηρέσιο (τροφή στρατιώτη) της Βέρμαχτ. Από αυτό ας φύλαγαν κάτι για τα παιδιά τους. Η λιτότητα ήταν -και είναι- το σπουδαιότερο προσόν του εργαζόμενου. Υπήρχαν ημέρες που έως και 8.000 άνθρωποι εργάζονταν κάτω από μαύρες συνθήκες στο έργο –συγγνώμη στην επένδυση– των χιτλερικών. Οι τότε Γερμανοί, ως σωστοί επιχειρηματίες, παρέλειψαν να ρωτήσουν τους αρχαιολόγους. Αλλά οι καιροί αλλάξανε. Και τώρα άλλοι ομοεθνείς τους, μάλλον το ίδιο καπιταλιστές με τους τότε ναζί, αναρωτιούνται: Μα πού ήταν τόσα χρόνια οι αρχαιολόγοι;
Τώρα που το σκέφτομαι καλύτερα, καταλήγει ο καθηγητής, διακρίνω τον κίνδυνο να βαθύνω με τις βέβηλες ετούτες σκέψεις την ελληνο-γερμανική πληγή. Και να υποβάλλω ίσως σε πρόσθετα έξοδα τη γερμανική πρεσβεία στη χώρα μας. Ένα εκατομμύριο ευρώ έχει ρίξει σε «ιστορικές έρευνες» για να θεραπευθεί αυτό το «τραύμα». Σε Έλληνες «ιστορικούς» πήγανε τα λεφτά, να ζήσουν και αυτοί. Και εμείς, οι αχάριστοι, δεν είπαμε ούτε ευχαριστώ…
